شاری کۆیە هەندێ کەسی هەرە ئازا و شۆڕشگێری تێدا هەلکەوت کە لە خەباتی چەکداری رزگاریخوازیدا بێهاوتا بوون، دلزار حوسێن یەکێ لەو پێشمەرگانەیە کە ئەستێرەیەکی پڕشنگداری ئاسمانی کوردایەتی بوو و لە ئازایەتیدا کەموێنە بوو. دلزار لە خەباتی نهێنیدا لە ریزەکانی رێکخستنەکانی سۆسیالست چاڵاک بوو، کە بۆ یەکەمجار شاری کۆیەی بەجێهێشت، چاڵاکیەکی کەموێنەی ئەنجامدا ئەوجا هاتە شاخ.

بەپێی گێڕانەوەکان دلزار لە ساڵی ١٩٧٩ پەیوەندی بە هێزەکانی پێشمەرگەوە دەکات، بەڵام بۆ ئەنجامدانی چاڵاکیەک دەگەڕێتەوە ناو شاری کۆیە و کلاشینکۆفەکەی شەهید عەوڵا سور لەگەڵ خۆی دەبات، ئەو پلانی بۆ کوشتنی قاسم ئاغا هەبوو، بەڵام دوای هەوڵێکی زۆر رێکنەکەوت ئەو چاڵاکییە ئەنجام بدات، پاشان بڕیاریدا چاڵاکیەکی دیکە ئەنجام بدات، ئەوەبوو لەگەل دوو لە هاوڕێکانی بەرپرسی منەزەمە بەناوی حسێن مشتەد و ملازمێکی ئەمن بەناوی مفەوەز نەجاح دەکوژێت، کە هەردووکیان سەربە دائیرەی ئەمنی کۆیە بوون، ئەو ڕۆژە ١٠ ی نیسان دەبێت[i]. دوای ئەو چاڵاکییە روودەکاتەوە شاخ. دلزار کە هاتەدەرەوە کرایە فەرماندەی مەفرەزە و پاشان فەرماندەی هێزی هەیبەسوڵتان.

دلزار جیا لە زۆر لە بەرپرسە سەربازیەکان پەروەردەی رێکخستن بوو و لەگەڵ کادیراندا تێگەیشتن و گونجاویی تەواوی هەبوو، لە چاڵاکیەکانیدا هاوکاری لە رێکخستنەکانی ناو شاری کۆیە وەردەگرت و بۆیە هەمیشە بەسەرکەوتوویی و بە کەمترین زیان دەگەڕایەوە. دلزار شەیدای چاڵاکی و تۆمارکردنی نەبەردی بوو، دەبوایە لانیکەم هەفتەی جارێک دەستی لە هێزەکانی رژێم لە کۆیە و دەوروبەریدا وەشاندبایە. دلزار نمونەی پێشمەرگەی خاوەن دیسپلین و پاکی بوو، ئەو نمونەی ئازایەتی بوو.

دلزار کوڕی بەرخۆدان بوو و نەبەردیەکانی شەفیق زاهیر لەگەڵ خەونەکانی دواڕۆژی شۆڕشگێڕانەی ئەو وەنەوزیان دەدا و هیوایەکی لەبننەهاتوویان لای ئەو لاوە نەترسە وێنە کرد. دلزار هەڵگری ئازارەکانی حاجی قادر و سامی عەوداڵ بوو، لەگەڵ رەزمی گۆرانیەکانی سێوەدا بەسەر شار و دەشتدا روو لە ئاسۆ گوزەری دەکرد. ئەو توڕەیی لەمێژینەی دڵدار بوو بەرووی داگیرکەراندا دەتەقیەوە و هەنگاوی بەرەو لوتکە بێسڵەمینەوە هەڵدەهێنا. دلزار مرۆڤێک بوو هەمیشە لە هەڵکشان دابوو و بەرەو جیهانێکی پڕ لە هیوا دەچوو.

بەداخەوە شەڕی کوردکوژی ناوخۆ وەکو کوشندەترین پەتای خەباتی چەکداریی زۆر لە پێشمەرگە قارەمانەکانی هەڵوەراندا و زەبری کوشندەی بە خەباتی رزگاریخوازی گەیاند. لە ئێوارەی ١٢ ی مای ١٩٨٣ دا لە کاتێکدا کە شەڕی ناوخۆ لە گەرمەیدا بوو و وەکو ئاش پێشمەرگەکانی دەهاڕی، هێزی هەیبەسوڵتان و هەندێ لە پێشمەرگەکانی لقی هەولێر لە گوندی سماقوڵی گرتک دەبن، کە هیزێکی زۆری یەکیتی روو لە گوندەکە دەکەن و هێرشیان بۆ دێنن، دلزار هەموو پێشمەرگەکان بەرێدەکات و خۆی وەکو دوا کەس دەمێنێتەوە تا وردەوردە بە تەقە بکشێتەوە و گوندەکە بەجێبهێڵن، بە داخەوە گولەیەکی وێل لە تاریکی باخچەکانی خوارەوەی گوندی سماقوڵی گرتک دلزاری قارەمان دەپێکی و گیانی لەدەست دەدات. هەزاران سڵاو لە گیانی پاکی دلزاری ئازا و شۆڕشگێڕ، نەفرەت لە شەڕی ناوخۆی کوردکوژی.

ئازایەتی و پاکی دلزار وایکردبوو دلزارم زۆر خۆش بوێ، کە دلزار گیانگەش کرا، لەناخەوە بریندار بووم و زۆر ئازاری دام.

لە ساڵی ١٩٨٤ دا ئەو کورتە هۆنراوەیەم بۆ دلزاری نەمر نوسیوە:

نەوازش

کاتێ هەیبەسوڵتان
سەری ڕێزی بۆ شار دانەواند

گوتیان؛
هەموو ساڵێ لەم ڕۆژەدا
کڕنۆش بۆ پەیکەری حاجی دەبا

بەڵام پرسیان؛
ئەی بۆچی ئەم جارەیان
کڕنۆشەکەی زیاتری خایاند!؟

کۆیە پێکڕا هاتەوەڵام؛
نەوازشی ئەمجارە
بۆ قارەمانی شارە
نەوازشی ئەمجارە
بۆ گیانی کاکە دلزارە ..

******

هەولێر 1984

شاخەوان قادر شۆڕش

١٢/٥/٢٠١٤

[i] ئەو زانیاریانە لە کاک کامەران حەمەد کە خۆی لە چاڵاکیەکەدا بەشداربوو بە سوپاسەوە وەرگیراوە